Το έθιμο είναι γνωστό, παλιό και ιδιαίτερα αγαπητό ανάμεσα στους μαθητές, αν και καταδικαστέο από τους μεγαλύτερους: η τελευταία ημέρα του σχολείου, εκτός από το «παραδοσιακό» κατάβρεγμα, συχνότατα περιλαμβάνει και το κάψιμο ή την με κάθε άλλο τρόπο καταστροφή των βιβλίων, που πάνω τους «μαρτύρησαν» επί τόσους μήνες τα παιδιά...
Η λήξη των μαθημάτων σηματοδοτεί την «απελευθέρωση» από τα βιβλία, άρα... μπορούμε να τα καταδικάσουμε εις το «πυρ, το εξώτερον», καθώς του χρόνου όλοι θα πάρουν καινούρια, για την επόμενη τάξη. Γιατί, όπως είναι γνωστό, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα κάθε μαθητής του Δημοτικού, του Γυμνασίου ή του Λυκείου παίρνει δωρεάν στην αρχή της σχολικής χρονιάς όλα τα αναγκαία βιβλία, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει εφεξής κατά βούληση. Όμως, σε τέτοιους δύσκολους καιρούς και με δεδομένη την ανάγκη να περιοριστούν όσο γίνεται περισσότερο οι δαπάνες σε κάθε τομέα, άραγε έχουμε την πολυτέλεια να διατηρούμε αυτή την τακτική και πολύ περισσότερο ένα δήθεν έθιμο που -πέρα από το ξέσπασμα της στιγμής- γειτνιάζει με τη βαρβαρότητα;Όταν, μάλιστα, μόλις τον προηγούμενο χρόνο -για το φθινόπωρο του '11, μιλάμε- χιλιάδες μαθητές αναγκάστηκαν να περάσουν αρκετές εβδομάδες χωρίς βιβλία, αφού για διάφορους τεχνικούς και μη λόγους καθυστέρησε σημαντικά η εκτύπωση και η διανομή τους στα σχολεία. Από την άλλη πλευρά, αυτό ακριβώς το γεγονός στάθηκε το ερέθισμα, ο σπόρος για τη γέννηση μιας εθελοντικής πρωτοβουλίας που στόχο έχει την καλύτερη διαχείριση των σχολικών βιβλίων και βοηθημάτων.
Εμπνευστές της δυο αδέλφια, η 15χρονη Κάσσι και ο 12χρονος Σωτήρης Παπασωτηρίου, που σκέφτηκαν να στήσουν –αξιοποιώντας τις δυνατότητες των κοινωνικών δικτύων- ένα αντίστοιχο μαθητικό δίκτυο, στο πλαίσιο του οποίου τα παιδιά θα ανταλλάσσουν σχολικά βιβλία και βοηθήματα, καλύπτοντας τα κενά και τις «απώλειες» του επίσημου κρατικού μηχανισμού, ώστε να μην παρατηρηθούν ξανά φαινόμενα σαν τα περσινά, όταν είχαν «ανάψει» τα φωτοτυπικά σε σχολεία και σπίτια, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των μαθημάτων... Βέβαια, τα παιδιά είχαν την ιδέα, όμως για την υλοποίηση προσέτρεξαν στη μητέρα τους, την καθηγήτρια του ΕΜΠ, Θεοδώρα Βαρβαρίγου, η οποία όχι μόνο βοήθησε, αλλά ενέπλεξε στην υπόθεση και δυο συνεργάτες της, τον υποψήφιο διδάκτορα του ΕΜΠ, Φώτη Αίσωπο, και τον λέκτορα υπό διορισμό στο Χαροκόπειο, Κώστα Τσερπέ. Η πενταμελής πια ομάδα έστησε το Book4Book, μια ιστοσελίδα με τη λογική του «ψηφιακού πίνακα ανακοινώσεων» μέσω της οποίας κάθε ενδιαφερόμενος μαθητής «μπορεί να ζητήσει βιβλία, να προσφέρει ή να κάνει τον ‘κουμπάρο'», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά στο Pathfinder η Κάσσι, καθώς το σύστημα επιτρέπει και τη μεσολάβηση στις ανταλλαγές μεταξύ άλλων παιδιών.
Κι αν το παιδικό κέφι είναι διάχυτο στην ιστοσελίδα του Book4Book, η φιλοσοφία που κρύβεται πίσω από αυτό μόνο παιδικότητες δεν σηκώνει: «Αυτό είναι μόνο η αρχή -τα παιδιά κι εμείς έχουμε συνειδητοποιήσει πως δεν πρέπει να περιμένουμε από το κράτος για να λύσουμε τα προβλήματά μας. Τα παιδιά μπορούν να συνεισφέρουν, να είναι ενεργά με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών- δε θέλουμε να υποκαταστήσουμε το κράτος, αλλά να το βοηθήσουμε», δηλώνει η κ. Βαρβαρίγου. Χωρίς να τρέφει, βεβαίως, αυταπάτες: «είναι πολύ φιλόδοξο να πούμε ότι το Book4Book μπορεί να λύσει το πρόβλημα, όχι γιατί δεν μπορεί να το κάνει τεχνικά -έχει όλη την απαιτούμενη λειτουργικότητα και την ελκυστική εμφάνιση, καθώς ήταν εύκολο για εμάς τους τεχνολόγους να πάρουμε την ιδέα των παιδιών και να την κάνουμε πράξη- αλλά γιατί είναι πολύ δύσκολο να ευαισθητοποιήσεις τις μάζες, ώστε να κινηθούν κατ' αυτό τον τρόπο...» παραδέχεται.
Για την υλοποίηση χρειάστηκαν ένας-δυο μήνες «όχι πολύ σκληρής δουλειάς» και η πλαφόρμα σηκώθηκε στο Διαδίκτυο στις αρχές Ιουνίου, σε κανονική λειτουργία μεν, αλλά με τις δοκιμές και τις μικροβελτιώσεις να συνεχίζονται. Στις πρώτες 10 μέρες είχε κιόλας 300 επισκέψεις και 43 εγγεγραμμένους χρήστες, που αποτύπωσαν τη θέση τους στο Google Maps και αντάλλαξαν τα πρώτα βιβλία.
«Θέλουμε να μάθουν τα παιδιά να μην πετάνε ή να καταστρέφουν τα βιβλία τους, γιατί το Σεπτέμβρη θα είναι χρήσιμα» τονίζει η Κάσσι, προσθέτοντας ότι η πλατφόρμα υποστηρίζει -εκτός από τις ανταλλαγές σε ατομικό επίπεδο- και ανταλλαγές μεταξύ τάξεων: η Β' ενός Γυμνασίου που έγινε πιά Γ' μπορεί να μοιράσει τα «άχρηστα» βιβλία της στην καινούρια Β'... Τέτοιες μαζικές ανταλλαγές μπορούν να γίνουν πιο οργανωμένα με τη βοήθεια των ίδιων των σχολείων, ενώ η ομάδα σκέφτεται να περάσει το «μήνυμα» και σε άλλους εν δυνάμει ενδιαφερόμενους, όπως οι Σύλλογοι Γονέων & Κηδεμόνων, οικολογικές οργανώσεις κλπ., με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός ευρύτερου και χρήσιμου για όλους, ψηφιακού και κατανεμημένου (αφού δεν θα υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αποθήκη) αποθετηρίου βιβλίων.
Από τεχνολογικής πλευράς, πάντως, η πλατφόρμα αντέχει χιλιάδες χρήστες και το ως τώρα κόστος της είναι μηδαμινό (λίγες δεκάδες ευρώ, για τη φιλοξενία σε πάροχο, ενώ η δημιουργία και συντήρηση των αλγορίθμων γίνεται με θυσία λίγου ελεύθερου χρόνου), σε σύγκριση με το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα το οποίο μπορεί να λύσει. Μα, το e-school, το ψηφιακό μάθημα που εφαρμόζεται σε πολλά σχολεία, δεν είναι κάποια λύση; αποτολμώ την ερώτηση. «Όχι, βέβαια» με αποστομώνουν οι δυο νεαροί. «Η οθόνη βοηθάει, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει το βιβλίο -δεν μπορείς να διαβάσεις από εκεί!»
Καθαρή και ξάστερη η απάντηση, όπως και τα σχέδιά τους για το μέλλον, τώρα που βίωσαν την πρώτη θετική ανταπόκριση στο Book4Book: για μαθητικές κοινότητες μου μίλησαν και για συμμετοχή των παιδιών στην επίλυση των κοινών προβλημάτων τους, όπως το κόστος της καντίνας και το ξύπνημα στα άγρια χαράματα για τη διαδρομή στο σχολείο... «Των Ελλήνων (μαθητών) οι κοινότητες φτιάχνουν άλλο γαλαξία...» για να θυμηθούμε και τον ποιητή.
Για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα
