Συνέντευξη του Υφυπουργού Παιδείας κ. Θεόδωρου Π. Παπαθεοδώρου στην εκπομπή «Πρώτη Γράμμη»
Θ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
Εγώ θα συμφωνήσω ότι εδώ έχουμε τον συνδυασμό τριών στοιχείων. Σαφώς μια διαταραγμένη προσωπικότητα του δράστη και ένα οικογενειακό περιβάλλον. το οποίο διαμόρφωσε τις συνθήκες περάσματος στην πράξη. Το δεύτερο, η πρόσβαση η εύκολη πρόσβαση στα όπλα και το τρίτο είναι αυτό το οποίο το είπαμε κατά κόρο τις τελευταίες μέρες, μια κουλτούρα βίας η οποία βλέπετε ότι μας οδηγεί στο συμπέρασμα, το ότι το αδιανόητο δεν έχει όριο. Το αδιανόητο μπορεί να συμβεί και η έντασή του δεν έχει ποτέ όριο. Είναι η πρώτη φορά 28 θύματα αλλά σε μια σειρά από καταστάσεις σε σχολεία που τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάζονται.
Δημοσιογράφος: δεν είναι το ίδιο με το αντίστοιχο της Νορβηγίας γιατί εκεί…..
Υφυπουργός: Εκεί είχαμε μια ιδεοληπτική, αν θέλετε, παράσταση του δράστη, ενώ εδώ έχουμε καθαρά όπως φαίνεται ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Όμως το ζήτημα που η Αμερική πρέπει να επανεξετάσει δεν είναι μόνο το ζήτημα των όπλων ή της ελευθερίας πώλησης των όπλων, είναι μια κουλτούρα η οποία είναι ταυτισμένη με τη χρήση του όπλου και αυτό στην Ευρώπη δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει βεβαίως ως καθημερινότητα . Θα υπενθύμιζα αυτό που είπα προηγουμένως, ότι ποτέ κανείς δεν μπορεί να ξέρει πως το αδιανόητο μπορεί να συμβεί. Γιατί εδώ έχουμε παιδιά 6 και 7 ετών, επομένως αυτός που σκέφτεται την πράξη -στην προκειμένη περίπτωση ο δράστης- σκέφτεται την δράση, την προετοιμάζει και τελικά την θέτει σε εφαρμογή. Καταλαβαίνετε ότι ο στόχος υπήρχε, ο στόχος δεν ήταν <<μπαίνω σε ένα οποιοδήποτε σχολείο και σκοτώνω >> , αλλά το συγκεκριμένο σχολείο με το οποίο ενδεχομένως να συνδεόταν μέσω της μητέρας του. Πέρα απ’ αυτό, ο συνδυασμός των τριών αυτών στοιχείων έχει διαμορφώσει συνθήκες που έφθασαν τα πράγματα στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Δημοσιογράφος: η κουλτούρα της βίας στην οποία αναφερόμαστε για να εξηγήσουμε τραγικά ή λιγότερο τραγικά φαινόμενα ..παγκόσμια κουλτούρα πια ..ένα παιδί παίρνει εικόνες από όλο τον κόσμο …παίρνει μια εκπαίδευση… Υφυπουργός: Υπονοείτε εδώ ότι υπάρχει ένας μιμητισμός ακόμη και σε αυτή τη βία. Εγώ δεν θα το απορρίψω ως συλλογισμό αυτό. Για ποιο λόγο, διότι πιστεύω ότι στην Αμερική ενδεχομένως να έχουμε και το στοιχείο του μιμητισμού μέσα σ’ αυτά. Η κουλτούρα της βίας ,όμως, στην Ευρώπη δεν είναι η ίδια. Δεν σκεφτόμαστε την καταστροφή με τους ίδιους όρους. Δεν χρησιμοποιούμε την βία ως ένα στοιχείο κοινωνικής διαπραγμάτευσης ή κοινωνικής συμβίωσης που αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Και οι αναφορές μας είναι, επίσης, διαφορετικές δηλαδή δεν έχει να κάνει μόνο με την χρήση των όπλων που στην Ευρώπη δεν υπάρχουν σε σχέση με την Αμερική.
Δημοσιογράφος : Και στον Καναδά έχουν όπλα αλλά δεν σφάζονται…
Υφυπουργός: Σωστά αλλά είναι οι μορφές βίας που αναπτύσσονται σε κάθε κοινωνία. Η Ευρωπαϊκή κοινωνία δεν έχει αυτές τις μορφές βίας. Βεβαίως δεν σημαίνει δεν μπορούμε να δούμε ακραία φαινόμενα. Να σας θυμίσω πριν από χρόνια ένας αγρότης σκότωσε 5 κυνηγούς απλώς επειδή πέρασαν από το χωράφι του και αυτό ήταν, αν θέλετε, μια ακραία κατάσταση που το είχαμε εξηγήσει ως γεγονός μιας μικροκοινωνίας , τότε κλπ . Όμως, γεγονός είναι ότι αυτή τη στιγμή συνθήκες βίας αναπτύσσονται που έχουν να κάνουν και με τον τρόπο που εξελίσσεται η κοινωνία, δηλαδή αφομοιώνει όλο και πιο σκληρές μορφές βίας στο εσωτερικό της.
Δημοσιογράφος: στις ΗΠΑ όλα αυτά τα περιστατικά έχουν ένα σημείο αναφοράς την μαζικότητα που επιλέγει ο δράστης δηλαδή γίνονται ή σχολείο ή σε ένα πανεπιστήμιο ή σε εμπορικό κέντρο είναι μια συνειδητή επιλογή. Υφυπουργός: είναι η ορατότητα του γεγονότος ,είναι η θεατότητα που μπορεί νάχει ένα τα τέτοιο γεγονός. Θα σας πω επίσης ότι αυτή την ορατότητα την επιδιώκουν και οι ίδιες οι αρχές. Μην ξεχνάτε πάρα πολλές συλλήψεις μεταδίδονται από την τηλεόραση, για ποιο λόγο; Για παραδειγματισμό της κοινωνίας αυτή η βία η οποία προωθείται από την μία πλευρά για παραδειγματισμό υπάρχει και από την άλλη για να σοκάρει την κοινωνία μέσα από την αγριότητά της, την έντασή της, φαίνεται ότι έχει και αντιδράσεις που έρχονται μπούμερανκ σε σχέση με την εξέλιξη της κοινωνίας, αλλά το γεγονός επίσης ότι είναι εξοικειωμένη η κοινωνία με τέτοιου είδους θέαση πιστεύω ότι διαμορφώνει και συνθήκες περάσματος στην πράξη, όπως το είδαμε. Γιατί σ’ αυτές τις περιπτώσεις , αυτό το οποίο επιδιώκεται δεν είναι μόνο η καταστροφή είναι αυτή η μαζικότητα, αυτή η προβολή που θα λάβει το γεγονός ακόμη και μετά θάνατον γιατί αυτοκτονεί στο τέλος.
Δημοσιογράφος: τέτοια φαινόμενα δεν είχαμε στην Ελλάδα ούτε θα έχουμε φαντάζομαι… η πολιτεία έχει δει ότι αναπτύσσονται φαινόμενα βίας μέσα στα σχολεία όχι τέτοιου χαρακτήρα μέσα στα σχολεία …υπάρχει ένα σύστημα ασφάλειας για να κρατήσει ακραίες συμπεριφορές απ΄έξω και εντοπισμού τους.
Υφυπουργός: Δεν είμαι απ’ αυτούς που πιστεύουν ότι επειδή κάποια πράγματα συνέβησαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο οπωσδήποτε θα μεταφερθούν και στην Ελλάδα. Δεν είμαι επίσης απ’ αυτούς που πιστεύουν ότι δεν θα μεταφερθούν ποτέ, δηλαδή δεν θα υπάρχει καμία επιρροή καμία επίδραση της εξέλιξης αυτού του φαινομένου στην Ελλάδα επειδή εξελίσσεται στη Ευρώπη. Θεωρώ ότι τα πράγματα στην Ελλάδα εξελίχθηκαν σε μια εποχή που ταυτίστηκαν με την κρίση και πράγματι έχουμε περισσότερα φαινόμενα βίας στα σχολεία. Απ’ κει και πέρα αυτά τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε την ίδια που ενδεχομένως να υπάρχουν σε σχολεία στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στα ακραία τους φαινόμενα γιατί στη καθημερινή βία έχουμε πάνω κάτω τα ίδια χαρακτηριστικά.
Δημοσιογράφος: προέρχονται από οργανωμένες ομάδες από μικροσυμμορίες των παιδιών ή από άλλες καταστάσεις; Υφυπουργός: θα σας έλεγα μικροσυμμορίες, μικροομάδες οι οποίες επεδίωκαν μια κυριαρχία στο σχολείο. Υπήρχε από πάντα και αυτό συνεχίζει η βία που υπάρχει έξω στην κοινωνία να φέρεται και στα σχολεία ως, ως ένα συνεπακόλουθο, μπορούμε να το δούμε ως μια φυσική συνέπεια. Το θέμα είναι , επειδή έχουμε αποτύχει ή δεν έχουμε προβλέψει την πρόληψη στην κοινωνία δεν σημαίνει θα κάνουμε το ίδιο και στα σχολεία. Ξέρετε ότι τελευταία υπάρχει μια πολύ συντονισμένη πρωτοβουλία με το παρατηρητήριο στο Υπουργείο Παιδείας για τη πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Το ζήτημα είναι καταρχάς να αναγνωρίσουμε όπου υπάρχει πρόβλημα, εκεί που υπάρχει πρόβλημα, όχι γενικά σε όλα σχολεία, όπου υπάρχει πρόβλημα. Σαφέστατα θα σας έλεγα ότι υπάρχει εντονότερο πρόβλημα εγκληματικότητας σε ορισμένες περιοχές από ότι σε κάποιες άλλες. Επομένως και η καταγραφή θα πρέπει να γίνει και η μελέτη.
Δημοσιογράφος: έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αυτή η βία; ….
Υφυπουργός: Τρεις μορφές τέτοιας βίας είναι η βία που ασκείται και συνδυάζεται με την παραβατικότητα, δηλαδή υπάρχει μια βία η οποία έχει να κάνει με την ενδοσχολική ζωή, έχει να κάνει με τον εκφοβισμό, έχει να κάνει με την κυριαρχία έχει να κάνει με την ψυχολογική πίεση με την λεκτική βία έχει να κάνει δηλαδή με φαινόμενα τα οποία για να τα αποτρέψουμε θα πρέπει να μάθουμε και τους δασκάλους να μπορούν να τα αντιμετωπίσουν. Θα πρέπει να μάθουμε τους γονείς να μπορούν να τα διαγνώσουν θα πρέπει να βάλουμε την πρόληψη στα σχολεία ως στοιχείο της μαθησιακής διεργασίας. Και το τρίτο το οποίο βλέπουμε να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια και προηγουμένως υπήρχε όχι σε τέτοιο βαθμό ούτε σε τέτοια ένταση είναι μια μορφή ρατσιστικής βίας -όχι μόνο των αλλοδαπών –αλλά θα σας έλεγα μέσα από την κρίση που περνάει η κοινωνία μέσα από τις ανισότητες που υπάρχουν στην κοινωνία βλέπουμε αυτό να αποτυπώνεται αυτό μέσα στο σχολείο, βλέπουμε να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης είτε εναντίον των αλλοδαπών είτε μεταξύ αυτών που επικυριαρχούν στην σχολική μονάδα και από την άλλη πλευρά μέχρι σήμερα κάθε φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο αποστρέφαμε το βλέμμα και λέγαμε δεν υπάρχει είναι μεμονωμένο ή αν θέλετε είναι μια φοβική καθαρά εκδήλωση κάποιων ανθρώπων. Δεν είναι έτσι. Νομίζω ότι και το θέμα της ρατσιστικής βίας και το θέμα της συμβατικής ενδοσχολικής βίας θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε αφού αναγνωρίσουμε και πούμε σ’ όλους ότι το θέμα έχει να κάνει με το μέλλον της κοινωνίας.
Δημοσιογράφος: θα κάνετε συγκεκριμένες ενέργειες;
Υφυπουργός: Είχαμε προβάλλει και δρομολογήσει 10 δράσεις για τη φετινή χρονιά όπως επίσης και για το θέμα της ρατσιστικής βίας είχαμε πει ότι αυτό συνδέεται και με την επαναφορά της διδασκαλίας των αρχών της δημοκρατίας στο σχολείο. Αυτό το είχαμε αφήσει τα τελευταία χρόνια εντελώς, έχει συρρικνωθεί σε απύθμενο βαθμό και μάλιστα τυποποιήθηκε, η κοινωνία ήταν ήσυχη γιατί είχε λύσει τα προβλήματα δημοκρατίας και ξαφνικά η ίδια κοινωνία ανακαλύπτει ότι όχι μόνο δεν τα έχει λύσει αλλά ένα κομμάτι της ιδιότητας του πολίτη το έχει εκχωρήσει σε δομές που είναι εκτός σχολείου. Αυτή η αδράνεια και ο εφησυχασμός των τελευταίων ετών μας έχει φέρει σε ένα σημείο κατά την άποψή μου θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τις πολιτικές και αυτό κάνουμε αυτή τη στιγμή με την επανεισαγωγή της πολιτειακής παιδείας στα σχολεία και με κάτι άλλο το οποίο έχει να κάνει με τον τρόπο που οι γονείς πλέον αντιδρούν. Θα πρέπει να πείσουμε τους γονείς ότι το ζήτημα της σχολικής βίας σε όλες τις εκφάνσεις έχει και να κάνει και με το μέλλον των παιδιών τους.
Δημοσιογράφος: παιδοψυχολόγοι υπάρχουν στα σχολεία;
Υφυπουργός: Υπάρχουν ψυχολόγοι, υπάρχουν καθηγητές ψυχολογίας που διδάσκουν τέτοιου είδους ..
Δημοσιογράφος: όχι παιδοψυχολόγοι που να έρχονται σε επαφή με τα παιδιά να μπορούν να καταλάβουν αν κάποιο παιδάκι ανήκει σε κάποια συμμορία επειδή ανήκει ο φίλος τους ή υπάρχει πρόβλημα ψυχολογικό; Υφυπουργός: Το τελευταίο πρόγραμμα του παρατηρητηρίου …υπάρχει δυνατότητα υποστήριξης των σχολείων και από παιδοψυχιάτρους και παιδοψυχολόγους όπως επίσης και μια ανοιχτή γραμμή και ηλεκτρονική πλατφόρμα συμβουλευτικής και προς τους γονείς και καθηγητές έτσι ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα αυτά. Υπάρχει και κάτι άλλο ότι, θα πρέπει -και αυτό κάνουμε αυτή τη στιγμή- να καταγραφούν και να μελετηθούν εκεί που υπάρχουν, όλα τα σχολεία δεν αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα. Επίσης όταν βλέπουμε κάποιο σχολείο να αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα δεν πρέπει να στιγματισθεί ούτε ο μαθητής ούτε το σχολείο. Επομένως εδώ υπάρχουν πολιτικές εναλλακτικές που το Υπουργείο έχει εφαρμόσει.
Δημοσιογράφος: πρόγραμμα ασφάλειας για τα σχολεία χωρίς να τα κάνει φρούρια αποκομμένα από την κοινωνία … ένα πρόβλημα ελέγχου και επίβλεψης..
Υφυπουργός: Θα σας δώσω δύο παραδείγματα. Το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας όπου για να μπεις στο σχολείο περνάς από μαγνητική πύλη και επίσης υπάρχουν μέσα κάμερες παντού. Αυτό δεν έχει επηρεάσει την εγκληματικότητα ή την παραβατικότητα στα σχολεία σας διαβεβαιώνω και από επιστημονικής πλευράς. Από την άλλη πλευρά δεν πιστεύω ότι υπάρχει καλύτερη πρόβλεψη από αυτή την οποία αναλαμβάνει να κάνει ο ίδιος ο δάσκαλος ή ο καθηγητής. Από την άλλη πλευρά όπου υπάρχει πρόβλημα να δούμε πως μέσα από μορφές κοινοτικής διαμεσολάβησης ή επιτήρησης της αστυνομίας στον εξωσχολικό χώρο μπορεί να γίνει έτσι ώστε να μην έχουμε μεταφερόμενα φαινόμενα από την άλλη πλευρά, ακόμη και όπου υπήρξε προσπάθεια σε ένα σχολείο π.χ. στην Ελλάδα είπαν, δεν τα καταφέρνουμε έχουμε διαρρήξεις και κλοπές ας βάλουμε κάμερες .Αυτό, με τον τρόπο τον οποίο έγινε, σημαίνει αποτυχία του σχολικού συστήματος όλοι είπαν εμείς δεν φέρνουμε καμία ευθύνη αν υπάρχει κάμερα, θάρθει η αστυνομία να μας σώσει. Ο σχολικός χώρος είναι υπό την ευθύνη του δασκάλου και του καθηγητή και ως τέτοιο θα πρέπει να τον δούμε. Εκεί που υπάρχει παρέμβαση των αρχών βεβαίως αλλά τέτοιου είδους πολιτικές για τον Ευρωπαϊκό χώρο δεν έχουν δώσει θετικά αποτελέσματα δημιουργούν αντιδράσεις οι οποίες είναι ανεξέλεγκτες.
